Што такое адвакатыўныя кампаніі і якімі яны бываюць
![Што такое адвакатыўныя кампаніі і якімі яны бываюць](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/1-8.png)
Для вырашэння грамадскіх пытанняў разавых акцый і зваротаў звычайна недастаткова — неабходна праводзіць сістэмную і рэгулярную працу. Для гэтага актывісты і актывісткі запускаюць адвакатыўныя кампаніі працягласцю ад некалькіх тыдняў да дзесяцігоддзяў. У межах такіх кампаній прыцягваецца ўвага да праблемы і адбываюцца змены ў грамадстве.
Што такое адвакатыўныя кампаніі і на каго яны скіраваныя
Адвакатыўная кампанія — гэта сукупнасць дзеянняў з мэтай дамагчыся сістэмных зменаў у пытанні, важным для грамадства, праз уплыў на асобаў, якія прымаюць рашэнні.
Зарганізаваць кампанію можа як адзін чалавек, так і група людзей або ініцыятыва. Як раіць policy-сакратар РАДА Зміцер Герыловіч, каб кампанія набрала вагу ў грамадстве, неабходна прыцягваць зацікаўленых у вырашэнні пытання людзей і медыйныя сродкі для асвятлетня праблемы.
![](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/6-1024x439.png)
Звычайна адвакатыўныя кампаніі скіраваныя на людзей, якія прымаюць рашэнні — гэта могуць быць не толькі прадстаўнікі дзяржаўных органаў або канкрэтныя чыноўнікі і палітыкі, але і бізнэс і міжнародныя арганізацыі. Зміцер Герыловіч прыводзіць прыклад: цяпер у актывістаў і актывістак няма дзейсных спосабаў уплыву на беларускія ўлады за выключэннем медыякампаній для павышэння інтарэсу да праблемы.
![](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/dlya-ankety-2-1-1024x256.png)
“У такіх выпадках мэтай кампаніі абіраюцца тыя міжнародныя інстытуцыі, якія ўскосна могуць уплываць на Беларусь”, — удакладняе Зміцер.
Адвакатыўныя кампаніі скіраваныя на сістэмныя змены. У адрозненні ад дабрачыннасці і валанцёрства, якія маюць больш канкрэтныю мэту, напрыклад, у выглядзе збору сродкаў на прытулак або стэрылізацыю бяздомных жывёлаў у нейкім выбраным раёне. У такім выпадку адвакатыўная кампанія будзе накіраваная на змяненні закону аб ахове жывёл, выдзяленні сродкаў на інфраструктуру для жывёл. Калі праводзіць параўнанне з медыцынай, атрымаецца, што адвакатыўныя кампаніі лечаць хваробу, а валанцёрства і дабрачыннасць — сімптомы.
Пра што могуць быць адвакатыўныя кампаніі і колькі яны могуць цягнуцца
Спектр тэм адвакатыўных кампаній вельмі шырокі: ад глабальных пытанняў кшталту будаўніцтва АЭС — да лакальных кампаній узроўню пабудовы дзіцячай пляцоўкі ў двары ці велапаркоўкі ля крамы.
Таксама адвакатыўныя кампаніі могуць быць і “негатыўнымі”, то бок выступаць супраць ужо прынятага рашэння — напрыклад, будаўніцтва жыллёвага комплекса ў заказніку або прыняцця дыскрымінацыйнага закона.
Кожная кампанія мае права на існаванне, але ёсць галоўны крытэр — вы не маеце асабістай выгады ад вынікаў кампаніі. Напрыклад, чалавек дамагаецца з’яўлення ў парку інфраструктуры для продажу напояў, але адначасова гэты ж чалавек з’яўляецца прадпрымальнікам і такім чынам стварае месца для свайго бізнэсу.
Адвакатыўныя кампаніі могуць доўжыцца 2-3 тыдні ў выпадку лакальных пытанняў, але і дзесяцігоддзямі — так, напрыклад, адбываецца з кампаніяй па скасаванні смяротнага пакарання.
“Для тых, хто хоча займацца адвакатыўнымі кампаніямі, гэта вельмі істотны момант, бо не ўсе людзі гатовыя да такіх працяглых адрэзкаў часу. Трэба шмат працаваць і даволі доўга чакаць, каб нешта зрушылася з месца ў станоўчы бок. Але так адбываецца з глабальнымі пытаннямі. Лакальныя праблемы вырашаюцца, вядома, за больш кароткі тэрмін”, — кажа Зміцер Герыловіч.
Кампаненты адвакатыўнай кампаніі
Інфармацыйны
Пытанне, якое актывісты і актывісткі спрабуюць вырашыць праз кампанію, можа быць комплексным, складаным і/або малавядомым. У такім выпадку варта весці падрыхтоўчую працу, праінфармаваць людзей, інстытуты ўлады, чыноўнікаў і чыноўніц, экспертаў і экспертак. Гэты кампанент зручна рэалізоўваць праз медыякампанію ў СМІ і сацыяльных сетках, праз стварэнне падкастаў, блогаў, рассылак.
Дзеянні
Гэта канкрэтныя дзеянні па прыцягненні ўвагі да пытання: вулічныя акцыі, пікеты, мітынгі, шэсці, відэазвароты. У такой справе добра спрацоўвае творчы падыход. Асабліва гэта тычыцца выпадкаў, калі трэба прыцягнуць увагу вялікіх інстытуцыяў, якія штодзень працуюць з дзясяткамі, а то і сотнямі зваротаў.
![](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/4-2-1024x439.png)
Збор подпісаў
Адным з важных крокаў адвакатыўнай кампаніі, калі яна накіраваная на дзяржаўныя органы, можа быць збор подпісаў і падача калектыўнага звароту або петыцыі. Усё часцей можна сустрэць петыцыі, якія ствараюцца менавіта з мэтай прыцягнення ўвагі — у тым ліку міжнароднай аудыторыі. Да прыкладу, петыцыя праваабарончаца цэнтра “Вясна” аб вызваленні сваіх затрыманых супрацоўнікаў і супрацоўніц.
Перамовы
Для прамых перамоваў з людзьмі, якія непасрэдна прымаюць рашэнні, звычайна ствараюць працоўную групу, куды ўваходзяць прадстаўнікі і прадстаўніцы грамадскасці і эксперты і эксперткі, чыя экспетыза мае вагу ў паднятым пытанні. У выпадку патрэбы акрамя дзяржорганаў такая група можа камунікаваць і з прадстаўнікамі і прадстаўніцамі бізнэсу. Перамовы могуць адбывацца публічна і непублічна. За звычай, яны непублічныя, і часта гэта падобна на лабіраванне. Аднак калі пра прагрэс па перамовах кажуць адкрыта, то яны робяцца публічнымі.
Міжнародная адвакацыя
Калі дзяржава з’яўляецца чальцом нейкай міжнароднай арганізацыі і такім чынам бярэ на сябе абавязкі, то такія міжнародныя органы могуць стаць часткай адвакатыўнай кампаніі. Актывісты і актывісткі могуць дасылаць звароты і/або прыцягваць увагу арганізацый у сацыяльных сетках і такім чынам уплываць на людзей, якія прымаюць рашэнні. Калі гутарка ідзе пра праблемы кшталту парушэння правоў чалавека, актывісты і актывісткі могуць рыхтаваць для міжнародных арганізацый дакументы з маніторынгам сітуацыі або кейсаў парушэнняў.
Кожны з гэтых кампанентаў самастойна можа быць адвакатыўнай практыкай, але звычайна яны ідуць разам. Прыклад: калі існуе вострая патрэба ў будаўніцтве паліклінікі ў нейкім раёне, то можа быць дастатковым проста правесці перамовы. Калі ўлады адкажуць, што ў бюджэце няма грошай, тады ўжо варта задзейнічаць і іншыя кампаненты — інфармацыйны, дзеянні, збор подпісаў, — каб прыцягнуць больш увагі да праблемы.
Гэта можа быць як пікет або збор подпісаў, так і творчая акцыя з перфомансам перад будынкам гарадскіх уладаў. Гэта неабходная для таго, каб людзі ў навінах убачылі не проста чарговы пікет, а нешта незвычайнае, што выбіваецца на агульным фоне.
Дэтальна пра адвакатаванне ў Беларусі і вопыце арганізацый ў гэтай галіне можна пачытаць у дакладзе 2016 году ад Офіса еўрапейскай экспертызы і камунікацыі.
Прыклады адвакатыўных кампаній
«Маршыруй, дзетка!»
Ініцыятыўная група паставіла сабе за мэту “распрацоўку і прыняцце комплекснага закону аб супрацьдзеянні хатняму гвалту ў Беларусі”. Актывісткі запусцілі кампанію ўвосень 2018 году і выкарысталі розныя формы актыўнасці: допісы ў сацыяльных сетках з інфармацыяй пра праблемы хатняга гвалту, відэазвароты ад мужчын, флэшмоб “Сидела за свабоду”, публічная анлайн-прэзентацыя ідэй па паляпшэнні ініцыятывы, збор подпісаў пад калектыўнай петыцыяй па прыняцці закону аб хатнім гвалце.
Таксама актывісткі ладзілі флэшмобы. Увосень 2019 году яны расставілі на плошчы Якуба Коласа ў Мінску 36 пар жаночага і дзіцячага абутку, якія сімвалізавалі ахвяраў сямейнага гвалту, і прымацавалі да іх цэтлікі з сапраўднымі гісторыямі гібелі жанчын і дзяўчат ад рук хатняга агрэсара. Іншы флэшмоб актывісткі зладзілі ў лютым 2020 году, калі ў ГЦ “Сталіца” яны зарганізавалі “танцавальны пратэст супраць гвалту над жанчынамі”.
![](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/sajt-9-4-1024x439.png)
Барацьба з дыскрымінацыяй беларускай моладзі ў Еўропе
Кампанія ад РАДА накіраваная на барацьбу з дыскрымінацыяй па нацыянальнай прыкмеце, якую адчулі на сабе маладыя беларусы і беларускі ў Еўропе пасля пачатку вайны ва Украіне. Паводле словаў Зміцера Герыловіча, РАДА падрыхтавала рэзалюцыю ў межах Еўрапейскага моладзевага форума — парасонавай структуры, якая аб’ядноўвае моладзевыя арганізацыі з усёй Еўропы. Яе дакументы важныя для еўрапейскіх структураў, а дзякуючы партнёрству з іншымі моладзевымі арганізацыямі, ёсць магчымасць звярнуцца да нацыянальных урадаў розных краін.
Акрамя таго, РАДА збірае выпадкі дыскрымінацыі, сістэматызуе іх і дасылае ў міжнародныя інстанцыі, нацыянальныя ўрады, а таксама сваім партнёрам у іншых краінах, з якімі РАДА абмяркоўвае новыя спосабы рашэння агульных праблемаў.
Паводле словаў Зміцера, ў некаторых краінах палітыкі аператыўна выступілі супраць дыскрымінацыі беларусаў і беларусак, але ёсць і адваротны прыклад Чэхіі, якая абмяжоўвае выдачу візаў і магчымасці вучыцца ва ўніверсітэтах краіны.
![](https://rada.fm/wp-content/uploads/2022/09/8-1024x439.png)
Тэкст: Глеб Ляпейка